Dla Pacjentów

Profilaktyka raka szyjki macicy

Kto może korzystać z programu

Program profilaktyki raka szyjki macicy adresowany jest do kobiet w wieku 25-59 lat. które nie wykonały badania cytologicznego w ciągu ostatnich 3 lat. U kobiet obciążonych czynnikami ryzyka: zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immmunosupresyjne, zakażonych HPV - typem wysokiego ryzyka, badanie jest wykonywane co 12 miesięcy.
Badanie cytologiczne w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy można wykonać w każdym gabinecie ginekologiczno-położniczym zakontraktowanym przez NFZ oraz w gabinecie położnej POZ posiadającej uprawnienia do pobierania rozmazów cytologicznych w ramach zawartej umowy z NFZ.
Do ginekologa i położnej POZ nie jest wymagane skierowanie.

Kobiety młodsze niż 25 lat i starsze niż 59 lat, mogą skorzystać z badania cytologicznego w ramach porady udzielonej przez lekarza specjalistę.

Świadczenia zdrowotne na poszczególnych etapach realizacji programu profilaktyki raka szyjki macicy

Etap podstawowy - cytologia

Etap podstawowy to pobranie materiału do przesiewowego badania cytologicznego. Świadczenie to jest realizowane w poradni ginekologiczno - położniczej, w ramach porady zabiegowo-diagnostycznej, a także w gabinecie położnej POZ posiadającej uprawnienia do pobierania rozmazów cytologicznych w ramach zawartej umowy z NFZ.
Materiał jest następnie przesyłany do pracowni patomorfologii w celu dokonania oceny.

Etap diagnostyczny

Etap diagnostyczny polega na ocenie mikroskopowej materiału cytologicznego w pracowni patomorfologii wyłonionej w drodze konkursu ofert.
Po zbadaniu preparatu wynik jest przesyłany do poradni, która pobrała materiał do badania.

Etap pogłębionej diagnostyki

Jeżeli wynik badania cytologicznego jest nieprawidłowy, specjalista ginekolog-położnik kieruje pacjentkę na dalszą diagnostykę, którą jest badanie kolposkopowe, wykonywane w ramach Programu.
W przypadku konieczności zweryfikowania obrazu kolposkopowego, pobierane są celowane wycinki do badania histopatologicznego. Na tej podstawie podejmowane są decyzje dotyczące dalszego postępowania diagnostyczno - leczniczego: skierowanie do leczenia lub określenie terminu kolejnego badania cytologicznego.

Wskazanie dalszych procedur diagnostycznych i leczniczych

Kobiety, u których rozpoznano raka szyjki macicy lub inne schorzenia wymagające leczenia specjalistycznego, zostają skierowane (poza programem) na dalszą diagnostykę lub leczenie do świadczeniodawców posiadających z NFZ umowy w odpowiednich rodzajach świadczeń.

Opis problemu zdrowotnego

Rak szyjki macicy jest szóstym*, co do częstości, nowotworem u kobiet w Polsce - stanowi 10,7 % nowotworów u kobiet. Rocznie ok. 1.700 kobiet umiera z tego powodu (według rejestru nowotworów 2004 r.).
Badania przesiewowe w kierunku wykrywania raka szyjki macicy polegają na wykonywaniu badań cytologicznych wymazów z ujścia zewnętrznego kanału i z tarczy szyjki macicy. Skrining cytologiczny, ze względu na niski koszt i wysoką skuteczność, jest najpopularniejszą metodą badań przesiewowych. W wyniku przeprowadzenia badania cytologicznego można wykryć zmiany przedrakowe i raka we wczesnym okresie zaawansowania choroby.
W przypadku stwierdzenia zmian o charakterze dysplastycznym należy w celu weryfikacji wstępnego rozpoznania wykonać badanie kolposkopowe z celowanym pobraniem wycinków do badania histopatologicznego.

Główne czynniki ryzyka raka szyjki macicy

• infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)
• wiek (zachorowalność zwiększa się wraz z wiekiem, szczyt zachorowań przypada pomiędzy 45 a 55 r. ż.)
• wczesne rozpoczęcie życia seksualnego
• duża liczba partnerów seksualnych
• duża liczba porodów
• niski status społeczny i ekonomiczny
• palenie papierosów
• stwierdzona wcześniej zmiana patologiczna w badaniu cytologicznym
• partnerzy seksualnie niemonogamiczni, z infekcją HPV (ryzyko zachorowania wzrasta 20-krotnie).