Odra - przyczyny, objawy, leczenie, powikłania, szczepienie

Data utworzenia: 2018-10-09

Odra - przyczyny, objawy, leczenie, powikłania, szczepienie

Odra to choroba zakaźna wieku dziecięcego, wywoływana przez wirus odry (Measles virus). Odra zarówno u dzieci, jak i u dorosłych daje podobne objawy (pojawia się m.in. charakterystyczna wysypka), jednak u tych ostatnich choroba może mieć wyjątkowo ciężki przebieg. Odra jest niebezpieczna także w okresie ciąży. To choroba, która daje liczne i groźne powikłania, a jeden na 1000 chorych umiera. Zapobiec temu może szczepionka mmr. Jednak jest ona coraz rzadziej podawana. To dlatego co kilka lat wybucha epidemia odry. Jak wygląda odra? Na czym polega leczenie odry? Jakie mogą być powikłania po odrze?
Odra,dzięki szczepieniom odeszła w zapomnienie, ale teraz powraca.Odra jest bardzo zaraźliwa - jeśli dziecko nie zostało zaszczepione, to prawie pewne jest, że na nią zachoruje, bo jeden chory może zarazić od 15 do 20 innych osób (gdy osoba chorująca na grypę może zarazić tylko jedną bądź trzy osoby).
Według  Światowej  Organizacji Zdrowia (WHO) odra jest jedną z głównych przyczyn zgonów wśród dzieci na  świecie. W wyniku wprowadzenia szczepień osiągnięto znaczący spadek liczby przypadków śmiertelnych – o 77% na przestrzeni lat 1999–2008.¹
Obecnie w Europie (głównie Rumunii, Włoszech, Grecji) obserwujemy niepokojący wzrost liczby zachorowań na odrę, w tym również zgony. Ogromna większość osób chorych nie była zaszczepiona.
Zwiększenie liczby zachorowań na odrę związane jest głównie z coraz większą liczbą rodziców, którzy odmawiają szczepienia dzieci pomimo bezsprzecznych dowodów naukowych potwierdzających bezpieczeństwo i skuteczność szczepień przeciw odrze.
W 2017 roku liczba osób chorych na odrę w Europie wzrosła czterokrotnie w stosunku do 2016 roku, odnotowano 39 zgonów. W Polsce każdego roku występuje od 60 do 130 zachorowań.²
 

Odra: przyczyny
Przyczyną choroby jest wirus odry, który przenosi się drogą kropelkową oraz przez bezpośrednią styczność z wydzieliną z jamy nosowo-gardłowej lub moczem chorej osoby.
Warto wiedzieć, że transmisja powietrzna zakażenia za pośrednictwem aerozolu kropelek wydzieliny z dróg  oddechowych została udokumentowana do 2 godzin od opuszczenia pokoju przez osobę wydalającą wirusy.³
Możliwe jest również przeniesienie zakażenia  przez ręce po dotknięciu zabrudzonych wydzieliną z dróg  oddechowych przedmiotów lub powierzchni i następnie przeniesienie wirusów na śluzówki nosa i gardła.
Zakaźność choroby jest tak duża, że po zetknięciu się z wirusem odry choruje więcej niż 90% podatnych na zakażenie osób.³
Najczęściej na odrę chorują niemowlęta od 6. do 12. miesiąca życia (przed pierwszym szczepieniem), a także dzieci w wieku do 15 lat, którym nie podano dawek przypominających szczepionki.
Odra jest najbardziej niebezpieczna dla dzieci do 5 lat oraz osób z zaburzeniami układu odporności. Co czwarta chora osoba wymaga hospitalizacji. Jedna na 1000 chorych umiera w przebiegu choroby.


Odra: objawy
Objawy odry występują po 10-12 dniach od zakażenia:
•    gorączka
•    katar
•    ból gardła
•    kaszel- zazwyczaj męczący i suchy
•    zaczerwienienie oczuiświatłowstręt
•    twarz chorego dziecka wygląda jak po długotrwałym płaczu.
 
W jamie ustnej pojawiają się białe wykwity otoczone czerwoną linią (plamki Koplika), a następnie czerwona wysypka.
Odra jest najbardziej zaraźliwa pięć dni przed pojawieniem się wysypki oraz przez cztery dni od momentu jej wystąpienia.
Wysypka najpierw pojawia się za uszami, następnie na twarzy i szyi oraz na tułowiu, rękach i nogach.
Śluzówka jamy ustnej jest zaczerwieniona. Po wystąpieniu wysypki (po około 4-5 dniach) gorączka spada i dziecko, choć nadal ma katar i kaszel, powoli wraca do zdrowia.

ODRA, SZKARLATYNA, RÓŻYCZKA, OSPA WIETRZNA, ŚWINKA zaczynają się WYSYPKĄ    
Po kilku dniach wysypka staje się brunatna, po czym zaczyna się złuszczać. Część dzieci, zwłaszcza te z mniejszą odpornością, może dość ciężko przechodzić odrę (nawet z wysypką krwotoczną, drgawkami).
Odra u dorosłych
Odra u dorosłych ma podobne, ww. objawy jak u dzieci, ale jej przebieg jest, im pacjent starszy, tym cięższy i bardziej niebezpieczny, zwłaszcza dla osób zchorobami układu krążenia.
Dorośli, zwłaszcza ci z mniejszą odpornością, mogą dość ciężko przechodzić odrę (nawet z wysypką krwotoczną,drgawkami).

Odra w ciąży
Odra jest szczególnie niebezpieczna także w czasie ciąży. Infekcja tym wirusem może zwiększyć ryzyko takich powikłań, jak:

  • przedwczesny poród
  • poronienie
  • niska masa urodzeniowa dziecka

 

Odra: leczenie
Leczenie odry jest wyłącznie objawowe. Nie ma leków przeciwwirusowych, które byłyby skuteczne w przypadku odry.
Gorączkę możemy zbijaćlekami przeciwgorączkowymi, należy równieżleki przeciwkaszlowe. Chory powinien leżeć w łóżku (również przez kilka dni po ustąpieniu gorączki), w zaciemnionym pokoju, co złagodzi światłowstręt.
Jeśli oczy są bardzo zaczerwienione, można je przemywać roztworemsoli fizjologicznej. Pokój chorego powinien być często wietrzony.

Odra: powikłania
Powikłania odry są bardzo groźne, mogą doprowadzić nawet do śmierci dziecka. Dziecko nie zaszczepione narażone jest na:

  • zapalenie płucspowodowane nadkażeniem bakteryjnym
  • zapalenie ucha środkowego
  • zapalenie mięśnia sercowego
  • zapalenie mózgu(około 1 na 1000 zachorowań)
  • podostre stwardniające zapalenie mózgu

Szczególnie niebezpieczne jestpodostre stwardniające zapalenie mózgu(LESS – łac. leukoencephalitis subacuta scleroticans), które rozwija się 7-10 lat po przechorowaniu odry, u ok. 0,01% chorych.
Charakterystyczne dla tego powikłania jest wybitnie wysokie stężenie przeciwciał przeciw wirusowi, a także poważne objawy neurologiczne w postaci zaburzeń mowy, upośledzenia psychicznego i postępujących niedowładów, które w krótkim czasie doprowadzają do stanu odmóżdżeniowego.
W przypadku tego powikłania medycyna jest bezsilna, a rokowanie zawsze są złe. Podostre stwardniające zapalenie mózgu powoduje śmierć w ciągu roku, dwóch, niekiedy ma przebieg powolny i pozwala przeżyć do 10 lat; tylko u około 10% chorych możliwa jest samoistna poprawa.

Odra: szczepienie
Szczepionka przeciw odrze występuje w postaci połączonej jako szczepionka przeciw odrze,świnceiróżyczce(tzw. MMR). Zawiera żywe, osłabione wirusy (po szczepieniu nie przenoszą się one na inne osoby z otoczenia dziecka).
Szczepionka MMR - szczepienie przeciw odrze, śwince i różyczce  
Szczepienie przeciw odrze należy do szczepień obowiązkowych (bezpłatnych) podawanych w Polsce w 13-14 mies. życia oraz 10 roku życia. Skuteczność szczepienia po podaniu 2 dawek szczepionki wynosi 98%, utrzymuje się do końca życia.
Bez szczepienia ODRA może zabić - wstrząsające dane WHO
Po podaniu szczepionki mogą wystąpić odczyny miejscowe, tj. ból w miejscu podania, zaczerwienienie, obrzęk. Ogólne odczyny poszczepienne zależą od wieku szczepionej osoby.
Badania wykluczają związek szczepionki przeciw odrze z występowaniem autyzmu.
Autyzm poszczepienny to mit - teoria wiążąca szczepienia z autyzmem była oszustwem 

Źródło:
1. Częścik A., Trzcińska A., Siennicka J., Wirus odry – reakcje odpornościowe związane z naturalnym zakażeniem oraz odpowiedzią poszczepienną, "Postępy Mikrobiologii" 2011
2. http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/odra/